Tüberküloz, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2024 Küresel Tüberküloz (TB) Raporu’nun verilerine göre, 8,2 milyon rapor edilmiş vaka ile 1995’ten bu yana görülen en yüksek rakama ulaşılmıştır. 2023 yılında yaklaşık 1,25 milyon ölümle, TB bir kez daha COVID-19’u geride bırakarak en ölümcül bulaşıcı hastalık haline gelmiştir. Önlemek, teşhis etmek ve tedavi etmek için seçenekler olmasına rağmen, Tüberküloz, yüksek yoksulluk oranları, yüksek nüfuslu yaşam koşulları ve sınırlı sağlık hizmetlerine sahip bölgelerde hala önemli sağlık tehdidi olmaya devam etmektedir. İlaçlara dirençli TB suşlarının artışı, tedavi zorluklarını da beraberinde getirmektedir.
Tüberküloz’un Belirtileri
Tüberküloz, genellikle Mycobacterium tuberculosis’un sebep olduğu, öncelikli olarak solunum yollarını etkileyen fakat böbrek, omurga ve beyin gibi farklı organlarda da fonksiyon bozukluklarına sebep olabilen bir hastalıktır. Küresel nüfusun yaklaşık dörtte birinin TB bakterisi ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. TB ile enfekte olan kişilerin yaklaşık %5-10’u, semptomlar geliştirerek TB hastalığı belirtileri gösterir.
Tüberküloz belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve kronik öksürük, kilo kaybı, ateş, gece terlemeleri, yorgunluk ve göğüs ağrısına sebep olabilir. En yaygın TB formu olan akciğer tüberkülozu, genellikle kanlı balgamla karakterizedir. Bu belirtilerden herhangi biri devam ederse, tedavi edilmemiş TB ölümcül olabilir ve hızla yayılabilir, bu nedenle tıbbi yardım almak önemlidir.
Tüberküloz için Risk Faktörleri
Tüberküloz (TB) için başlıca risk faktörleri arasında beslenme yetersizliği, enfekte bireylerle yakın temas ve bağışıklık sistemini etkileyen diyabet ve AIDS gibi kronik hastalıklar yer alır. Sigara ve alkol kullanımı da özellikle erkeklerde TB’ye yakalanma olasılığını artırır.
Bulaşma Yolları
TB, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşmasıyla havaya yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Aktif TB’li bir kişiyle yakın ve uzun süreli temas, bulaşma riskini artırır. Bakterinin yayılmasını önlemek için maske takmak ve hijyen kurallarına uymak gibi önlemler almak önemlidir.
Teşhis ve Erken Tanı
Zamanında teşhis, TB’nin yayılmasını kontrol etmek ve bireylerin doğru tedavi almasını sağlamak için çok önemlidir. Balgam örneği tahlili gibi geleneksel yöntemler hala kullanılsa da daha hızlı ve doğru tespit için Real-Time PCR gibi ileri teknikler giderek daha önemli hale gelmektedir.
Anatolia’nın ürettiği Bosphore MTBC Saptama Kiti v2, MTBC (Mycobacterium tuberculosis Kompleksi) tespitinde yüksek hassasiyetli, güvenilir çözüm sunar. Bu kit, Mycobacterium tuberculosis dahil olmak üzere tüm MTBC bakterilerini, idrar, beyin-omurilik sıvısı (BOS), akciğer örnekleri, sürüntü örnekleri, serum, plazma, balgam, periton sıvısı, bronkoalveolar lavaj sıvısı, ağız gargarası ve doku örneklerinden tespit edebilmektedir.
Tüberküloz, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bu nedenle, Real-Time PCR Kitleri gibi ileri düzey tanı yöntemlerine erişim, TB vakalarının sayısını sınırlamak, yayılmasını önlemek ve hastaların gerekli tedaviyi almasını sağlamak açısından kritik önem taşır.
Tedavi ve Önleme
Tüberküloz, genellikle 6 ila 9 ay süren bir antibiyotik kombinasyonu ile tedavi edilebilir. Ancak, ilaçlara dirençli TB ile tedavi önemli bir zorluk haline gelmiştir ve daha uzun tedavi süreleri ile daha güçlü ilaçlar gerekliliği doğurmaktadır. Önleme stratejileri arasında, özellikle yüksek risk gruplarında BCG aşısı yapılması, nüfus yoğunluğu yüksek alanlarda hijyen önlemleri ve yetersiz beslenmenin azaltılması vardır.
Tüberküloz, küresel sağlık tehdidi olmaya devam ettiğinden, farkındalık yaratmak, erken tanının teşvik etmek ve sağlık hizmetlerine erişimi artırmak, hastalığın kontrol altına alınması ve salgınların önlenmesi için esastır.
