Epstein-Barr Virüsü (EBV)

Epstein-Barr virüsü (EBV), tıp literatüründe enfeksiyöz mononükleoz, halk arasında öpücük hastalığı olarak bilinen bir probleme neden olmaktadır. EBV, uçuğa neden olan virüsü de içeren herpes virüs ailesinin bir üyesidir ve dünya çapında insanları enfekte eden en yaygın virüsler arasında yer almaktadır. EBV, öncelikle kişiden kişiye ağız ve boğaz sıvılarıyla yakın temas yoluyla bulaşır ve hastalığı olan biriyle yiyecek veya içecek paylaşma durumları virüsü kişiden kişiye bulaştırabilir.

Enfeksiyöz mononükleoz bulaşmasının, ayrıca cinsel temas ve organ nakli yoluyla da olabildiği bilinmektedir. Çoğunlukla tükürük yoluyla bulaştığı için öpücük hastalığı olarak da adlandırılır. Genellikle ergenlik çağlarında sık görülen hastalık her yaştan insanda görülebilir. Ancak küçük çocuklarda hastalık genellikle belirti vermediği veya çok hafif bulgularla ilerlediği için çoğu durumda tanı konulamaz. Hastalık bir kez geçirildikten sonra bağışıklık kazanıldığı için ömür boyu tekrar etmez. Enfeksiyöz mononükleozlu kişilerde genellikle yüksek ateş, şişmiş lenf düğümleri ve boğaz ağrısı gibi semptomlar görülür. Bazı hastalarda dalak büyümesi olabilir. Birçok vaka hafif seyreder ve minimum tedavi ile kolayca çözülür. Çoğu insan 2 ile 4 hafta içinde daha iyi hissetmeye başlar. Ancak birkaç ay sonra halsizlik yine de ortaya çıkabilir. Enfeksiyon genellikle ciddi belirtiler göstermez ve 1 ile 2 ay içinde kendiliğinden kaybolur. Tedavide, ağrı ve ateş gibi şikayetlerin kontrol altına alınmasına odaklanılır.

Öpücük Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Virüs vücuda girdikten sonra semptomların ortaya çıkması 4-8 haftayı bulabilir. Hastalığın etkeni olan virüsün vücuda girişi ile semptomların görülmeye başlandığı zaman arasındaki bu süreye kuluçka dönemi denir. Çocuklarda çoğunlukla belirti vermez ve genelde fark edilmeden iyileşir. Hastalık, muhtemelen vücudun enfeksiyona daha önce maruz kaldıktan sonra geliştirdiği bağışıklık nedeniyle yetişkinlerde nadiren görülür. Enfeksiyöz mononükleoz vakalarının çoğu 15-24 yaş grubunda görülür. Semptomlar tipik olarak 1 ile 2 ay sürer ve ilk semptomlar şunları içerir:

  • Genel bir enerji düşüklüğü ve halsizlik
  • Yorgunluk
  • Anoreksiya
  • Titreme

Bu ilk belirtiler, daha yoğun şikayetlerin başlamasından 1 ile 3 gün öncesine kadar sürebilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde:

  • Düşürülemeyen ateş
  • Boğazda ağrı ve kızarıklık
  • Bademciklerde şişlik
  • Koltuk altı ve boyundaki lenf düğümlerinde şişlik
  • Baş ağrısı
  • Gece terlemeleri görülür.

Vakaların en az üçte birinde bademcikler beyazımsı bir zarla kaplıdır. Öpücük hastalığı bazen dalakta ya da karaciğerde şişlikle birlikte, daha şiddetli bir tablo ile de karşımıza çıkabilmektedir. Karaciğer büyümesi hepatit nedeniyle oluşur. Bu durumda karaciğer fonksiyon testlerinde anormallikler saptanabilir. Bazı hastaların vücutlarında kızamık döküntüsü ile aynı görünüme sahip lekeli döküntüler vardır. Hastalığın ilk birkaç günü de dahil olmak üzere erken dönemde her iki üst göz kapağında geçici bir şişlik (ödem) oluşabilir.

Nadiren ölümcül olan hastalığı, grip gibi diğer yaygın virüslerden ayırt etmek zordur. Bir veya iki hafta, yeterli sıvı alımı ve sağlıklı beslenme sonrasında semptomlar azalmazsa, bir doktora danışılması önerilir.

EBV İle İlgili Komplikasyonlar

EBV genellikle ciddi sonuçlara neden olmaz. Ancak nadir durumlarda bademcik veya sinüs enfeksiyonları gibi ikincil (sekonder) enfeksiyonlar gelişebilir. Bazı hastalarda aşağıdaki komplikasyonlar görülebilir:

  • Dalak büyümesi
  • Hepatit
  • Kalp dokularında iltihaplanma
  • Anemi
  • Menenjit

 

EBV Tanısı Nasıl Konur?

Öncelikle hastanın şikayetlerine bağlı olarak doktor tarafından öpücük hastalığının varlığından şüphelenilmesi ile teşhis süreci başlar. Ardından detaylı bir fiziksel muayene yapılarak teşhis için kan tahlilleri istenir. Hastalığın erken döneminde kan testlerinde, lenfosit adı verilen bir tür beyaz kan hücresi sayısında artış görülebilir.

Tanı için başka bazı kan testleri de tercih edilebilir. Bu testler, vücudun bağışıklık sistemi tarafından EBV’ye karşı üretilen antikorların ölçümüne dayanır. Ancak bu antikorlar hastalığın ikinci veya üçüncü haftasına kadar tespit edilemeyebilir. Laboratuvar tanı testleri, benzer semptomlara sahip diğer hastalıkları elimine edebilmek için önemli olabilir. Gerçek zamanlı PCR (Real-Time PCR)’nin, EBV için en yaygın kullanılan yöntem olarak kabul edildiği ve bu nedenle EBV-DNA ölçümü için standart yöntem oluşunun kanıtlandığı bilinmektedir. Ayrıca hastalığın 3. gününde RT-qPCR ile de teşhis konulabilir. Ticari olarak temin edilebilen kitler artık daha yaygındır ve tekrarlanabilir sonuçlar sağlar.

 

Öpücük Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Hastalığa özel bir tedavi seçeneği yoktur. Ancak boğaz ağrısı, ateş ve bademcik şişmesi ile ilgili problemleri azaltmak için çeşitli ilaçlar reçete edilebilir. Tedavi genellikle aile hekimi veya hastanın yaşına göre çocuk doktoru tarafından planlanır. Hastaya herhangi bir tedavi uygulanmasa bile semptomlar genellikle 1 ile 2 ay içinde kendiliğinden düzelir. Komplikasyon durumunda veya ciddi vakalarda enfeksiyon hastalıkları gibi diğer tıp uzmanlarının müdahale etmesi gerekebilir.

İlgili Kitler