Hepatit

Hepatit, karaciğer dokusunun iltihaplanmasıdır ve altı ay içinde düzelirse akut; altı aydan uzun sürerse kronik hepatit olarak adlandırılır. Akut hepatit kendi kendine düzelebilir, kronik hepatite ilerleyebilir veya nadiren akut karaciğer yetmezliği ile sonuçlanabilir. Kronik hepatit siroz, karaciğer yetmezliği ve kansere ilerleyebilir.

Hepatit virüsünün A, B, C, D ve E tipleri olarak sınıflandırılan beş ana türü vardır. Hepsi karaciğer hastalığına katkıda bulunur ancak bulaşma mekanizmaları, hastalık şiddeti, coğrafi dağılım ve korunma stratejileri gibi önemli alanlarda farklılık gösterirler. Hepatit A ve E, esas olarak kontamine yiyecek ve su ile yayılır. Hepatit B esas olarak cinsel yolla bulaşır, ancak anneden bebeğe hamilelik veya doğum sırasında bulaşabilir ve enfekte kan yoluyla yayılabilir. Hepatit C, intravenöz uyuşturucu kullanıcıları tarafından iğne paylaşımı sırasında ortaya çıkabileceği gibi, genellikle enfekte kan yoluyla yayılır. Hepatit D, yalnızca zaten hepatit B ile enfekte olmuş kişileri enfekte edebilir.

Epidemiyoloji

Karaciğer sirozu, karaciğer kanseri ve viral hepatit kaynaklı ölümlerin en sık görülen nedenidir ve yüz milyonlarca insanda kronik hastalığa neden olan B ve C tiplerinin bir kombinasyonudur. Dünya çapında tahminen 354 milyon insanın hepatit B veya C ile yaşamakta olduğu ve çoğu için test ve tedavi imkanlarının ulaşılamaz durumda olduğu bilinmektedir. En yüksek hastalık yükü, her bölgede 12 milyon kişinin kronik olarak enfekte olduğu Doğu Akdeniz Bölgesi ve Avrupa Bölgesi’ndedir. Güney Doğu Asya Bölgesi’nde ve Batı Pasifik Bölgesi’nde, her bölgede tahminen 10 milyon kişi; Afrika Bölgesi’nde 9 milyon ve Amerika Bölgesi’nde de 5 milyon kişi kronik olarak enfektedir.

Semptomlar

Hepatit semptomları, tam olarak gözlemlenemediği için ciddi karaciğer yetmezliğine kadar uzanan geniş bir etki yelpazesine sahiptir. Hepatitli bazı insanlar veya hayvanlarda herhangi bir semptom görülmezken, diğerlerinde ciltte ve göz aklarında sarı renk değişikliği (sarılık), iştahsızlık, kusma, yorgunluk, karın ağrısı ve ishal gelişir.

Tanı

Hepatit tanısı hastanın semptomları, tıbbi öyküsü, kan testleri, görüntüleme ve karaciğer biyopsisi verilerine dayanılarak konur. Genel olarak, viral hepatit ve hepatitin diğer akut nedenlerinin teşhisi için kişinin kan testleri yeterlidir. Hepatitin diğer nedenleri -özellikle kronik nedenleri- için kan testleri yardımcı olmayabilir. Bu durumda, karaciğer biyopsisi, tanı için altın standarttır: Histopatolojik analiz, enflamasyonun ve fibrozisin kesin kapsamını ve modelini ortaya çıkarabilir. Biyopsi tipik olarak ilk teşhis testi değildir çünkü invazivdir ve karaciğer hasarı ve sirozu olan kişilerde küçük ama önemli ölçüde artmış kanama riski ile ilişkilidir. Bu nedenle non-invaziv, çok daha hızlı ve nispeten daha ucuz bir tanı seçeneği olan RT-qPCR tercih edilebilmektedir.

Önleme

  • Gıdaların insan dışkısı ile kontaminasyonunu önlemek, yani gıda hijyenini sağlamak (hepatit A ve E’den korunma),
  • Başkasının kan ve vücut sıvılarıyla temastan kaçınmak (hepatit B, D ve C’den korunma),
  • Hepatit A ve B’ye karşı aşı olmak (C ve E için bir aşı mevcut değildir), hastalığın önlenmesinde rol oynayan faktörler arasındadır.

İlgili Kitler